Różnica pomiędzy kwarantanną a izolacją – COVID-19

Od wielu miesięcy świat mierzy się z pandemią zakażeń patogenem SARS-CoV-2. SARS-CoV-2 jest wirusem należącym do grupy koronawirusów i powodującym ostrą chorobę zakaźną układu oddechowego – COVID-19.

W związku z zaistniałą sytuacją epidemiologiczną na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (t. j. Dz.U. 2020 poz. 491 z późn. zm.) na terytorium Polski od dnia 20 marca 2020 r. wprowadzono obowiązujący do odwołania stan epidemii.

Aktem prawnym regulującym przeciwdziałanie chorobom zakaźnym jest ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.) – dalej: u. z. z. z. Przepisy u. z. z. z. stosuje się do zakażeń COVID-19 w myśl § 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2020 r. w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2(Dz. U. 2020 poz. 325) wydanego na podstawie art. 3 ust. 2 u. z. z. z.

W myśl art. 5 u. z. z. z. głównymi instrumentami ograniczającymi rozprzestrzenianie się COVID-19 są:

1. kwarantanna
2. izolacja

Problematykę kwarantanny i izolacji w związku z  COVID-19 szczegółowo reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6 kwietnia 2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego (Dz. U. 2020 poz. 607 z późn. zm.) – dalej: rozp. z 6 kwietnia 2020 r.

Istotne zmiany powyższego rozporządzenia wprowadziło obowiązujące od 2 września 2020 r. rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 września 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w  warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego (Dz.U. 2020 poz. 1506) oraz obowiązująca od 24 października  2020 r.nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października  2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020 poz. 1758 z późn. zm.) – dalej: rozp. z 9 października  2020 r.

Czym pod względem prawnym jest kwarantanna?

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi explicite zawiera definicję legalną kwarantanny. W myśl art. 2 pkt 12 u. z. z. z. kwarantanna oznacza odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i  wysoce zakaźnych.

W świetle obowiązujących przepisów kwarantanna nakładana jest na osobę, która

• miała styczność ze źródłem zakażenia;
• lub wykazuje objawy zakażenia koronawirusem;
• lub z powodów przekroczenia granicy Polski z państwem spoza Unii Europejskiej;

Kwarantannie podlega osoba, która wykazuje objawy zakażenia koronawirusem i oczekuje na wynik testu na obecność COVID-19.

Kwarantannie podlega osoba prowadząca wspólne gospodarstwo domowe (zamieszkująca wspólnie) z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2 lub z nią zamieszkująca. Kwarantanna rozpoczyna się w dniu uzyskania przez osobę, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2, pozytywnego wyniku testu i trwa 7 dni od dnia zakończenia izolacji osoby chorej na COVID. Kwarantanna jest automatyczna – nie wymaga wydania decyzji przez organ inspekcji sanitarnej. Obowiązek poddania się kwarantannie wynika z mocy prawa.

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 2 pkt 2 rozp. z 9 października 2020 r. obowiązkowej kwarantannie podlegają również osoby, które przekroczyły granicę państwową RP z państwami spoza UE, z wyłączeniem szeregu wyjątków zawartych w § 3 rozp. z 9 października 2020 r. Należy podkreślić, że – w myśl dodanego do § 2 rozp. z 9 października 2020 r. ustępu 2a – organ inspekcji sanitarnej nie wydaje decyzji o skierowaniu ww. osób na kwarantannę, a więc obowiązek poddania się kwarantannie w tym przypadku wynika z mocy samego prawa.

Kwarantanna dla osób, które przekroczyły granicę

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 2 pkt 2 rozp. z 9 października 2020 r. obowiązkowej kwarantannie podlegają również osoby, które przekroczyły granicę państwową RP z państwami spoza UE, z wyłączeniem szeregu wyjątków zawartych w § 3 rozp. z 9 października 2020 r. Należy podkreślić, że – w myśl dodanego do § 2 rozp. z 9 października 2020 r. ustępu 2a – organ inspekcji sanitarnej nie wydaje decyzji o skierowaniu ww. osób na kwarantannę, a więc obowiązek poddania się kwarantannie w tym przypadku wynika z mocy samego prawa.

Obowiązkowejkwarantannie po przekroczeniu granicy państwowej RP z państwami spoza UE nie podlegają osoby wymienione w § 3 rozp. z 9 października 2020 r. Są to m.in. obywatele Rzeczypospolitej Polskiej oraz cudzoziemcy, którzy są małżonkami albo dziećmi obywateli Rzeczypospolitej Polskiej albo pozostają pod stałą opieką obywateli Rzeczypospolitej Polskiej; obywatele państw członkowskich UE, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz ich małżonkowie i dzieci a także szereg grup zawodowych.

Co istotne – od dnia 24 października 2020 r. na mocy nowelizacji rozp. z 9 października 2020 r. uchylono § 5 nakładający obowiązek odbywania kwarantanny wraz z domownikami. Osoby zamieszkujące z osobą odbywającą kwarantannę nie są nią objęte.

Należy również podkreślić, że od dnia 24 października – w myśl dodanego § 5a do rozp. z 9 października 2020 r. – obowiązku odbycia kwarantanny nie stosuje się wobec osoby, która zakończyła hospitalizację, odbywanie izolacji lub izolacji w warunkach domowych, z powodu stwierdzenia zakażenia wirusem SARS-CoV-2.

Od dnia 3 listopada 2020 r. również osoby wykonującej zawód medyczny w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej nie podlegają kwarantannie.

Skrócenie kwarantanny

Zgodnie z art. 34 ust. 2 u. z. z. z. osoby, które były narażone na chorobę zakaźną lub pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, a nie wykazują objawów chorobowych, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej, podlegają obowiązkowej kwarantannie przez okres nie dłuższy niż 21 dni, licząc od dnia następującego po ostatnim dniu odpowiednio narażenia albo styczności.

W uzasadnionych przypadkach na podstawie § 3 ust. 4 rozp. z 9 października 2020 r. państwowy powiatowy inspektor sanitarny decyduje o skróceniu okresu kwarantanny albo zwolnieniu z obowiązku jej odbycia.

Jeśli przebywający na kwarantannie zauważy u siebie  objawy zakażenia COVID-19, takie jak m. in. gorączka powyżej 38 stopni Celsjusza, duszności czy utrata węchu lub smaku, powinien niezwłocznie skontaktować się w tej sprawie z lekarzem rodzinnym. Lekarz rodzinny uzgodni z pacjentem dalsze niezbędne czynności, w szczególności może zlecić wykonanie testu na obecność wirusa SARS-CoV-2.

W przypadku uzyskania pozytywnego wyniku testu osoba jest zobowiązana do odbycia izolacji w myśl   § 2 ust. 2 rozp. z 6 kwietnia 2020 r. na podstawie art. 34 ust. u. z. z. z.

Należy pamiętać, że zgodnie z art. 34 ust. 4 u. z. z. z. osoba skierowana na kwarantannę ma bezwzględny zakaz opuszczania miejsca kwarantanny. Zakaz ten zgodnie z § 3a ust. 3 rozp. z 9 października 2020 r. ulega zawieszeniu na czas udania się do miejsca pobrania materiału biologicznego do diagnostyki laboratoryjnej w kierunku wirusa SARS-CoV-2 oraz powrotu do miejsca odbywania kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych Decyzję o skierowaniu do odbywania kwarantanny może nałożyć na podstawie art. 33 u. z. z. z państwowy powiatowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny.

Od decyzji inspektora służy odwołanie do inspektora wojewódzkiego, które wnosi się za pośrednictwem inspektora, który wydał decyzję w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. Jeżeli odwołanie nie zostanie uwzględnione, to na decyzję organu odwoławczego służy skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Należy ją wnieść w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji organu odwoławczego, za jego pośrednictwem.

Ponadto zgodnie z art. . 35 ust. 1 u. z. z. z w przypadku podejrzenia lub rozpoznania zachorowania na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną lekarz przyjmujący do szpitala, miejsca izolacji lub odbywania kwarantanny, kierując się własną oceną stopnia zagrożenia dla zdrowia publicznego, poddaje osobę podejrzaną o  zachorowanie, chorą na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną lub osobę narażoną na zakażenie hospitalizacji, izolacji lub kwarantannie oraz badaniom, również w przypadku, gdy wskazana osoba nie wyraża zgody na hospitalizację, izolację, kwarantannę lub wykonanie badania.

Pracodawca ma obowiązek uznać nieobecność pracownika za usprawiedliwioną na podstawie decyzji państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o skierowaniu na kwarantannę zgodnie z § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1632). W okresie nieobecności w pracy pracownikowi prawo pracy, jasno mówi o tym, że przysługuje zasiłek chorobowy na podstawie art. 6 ust 2 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645).

Podsumowując, kwarantanna ma charakter czasowy. Jest stosowana w celu zatrzymania transmisji wirusa. Stosowana jest wobec osoby zdrowej. Jeśli w trakcie kwarantanny okaże się, że osoba jej podlegająca choruje na COVID-19, zastosowany instrument ustawowy ulega zmianie. Od momentu potwierdzenia zakażenia stosowana jest izolacja.

Kiedy stosowana jest izolacja?

W myśl art. 2 pkt 11 u. z. z. z. izolacja polega na odosobnieniu osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby.

W świetle art. 34 ust. 4 pkt 1 u. z. z. z. należy wyodrębnić dwa rodzaje izolacji:

1. izolacja w warunkach domowych;
2. izolacja w warunkach pozadomowych;

Izolacja domowa w myśl art. 2 pkt. 11a u. z. z. z. polega na odosobnieniu osoby chorej z przebiegiem choroby zakaźnej niewymagającej bezwzględnej hospitalizacji ze względów medycznych w jej miejscu zamieszkania lub pobytu w celu zapobieżenia szerzenia się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Zgodnie z § 2 ust. 2 rozp. z 6.04.2020 r. izolację w warunkach domowych stosuje się wobec osób, u których stwierdzono pozytywny wynik badania na obecność koronawirusa SARS-CoV-2, jeśli nie wykazują objawów choroby lub jej przebieg jest łagodny – na przykład występuje u nich stan podgorączkowy lub kaszel.

Osoby zakażone SARS-CoV-2, których stan wymaga hospitalizacji, lekarz kieruje na izolację w warunkach pozadomowych w szpitalu.

Zakończenie izolacji

Zakończenie izolacji w myśl  § 3a ust. 2 pkt 1 rozp. z 6.04.2020 r. może nastąpić po 3 dniach – jeżeli u zakażonego nie występuje gorączka ani objawy infekcji ze strony układu oddechowego – ale nie wcześniej niż po 13 dniach od dnia wystąpienia objawów – w przypadku pacjenta z objawami klinicznymi. Ponadto lekarz sprawujący opiekę nad pacjentem lub lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może przedłużyć okres izolacji, jednak nie wcześniej niż w 8 dobie jej odbywania.

Alternatywnie na podstawie § 3a ust. 2 pkt 2 rozp. z 6.04.2020 r. zakończenie izolacji może nastąpić po 10 dniach od daty uzyskania pierwszego dodatniego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 – w przypadku pacjenta bez objawów klinicznych, chyba że lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, który udzielił teleporady lub porady w warunkach domowych nie wcześniej niż w ósmej dobie odbywania tej izolacji przedłuży okres jej trwania.

W przypadku pacjentów immunoniekompetentnych w myśl § 3a ust. 4 rozp. z 6.04.2020 r. okres izolacji może zostać przedłużony do 20 dni. Decyzję w tej sprawie podejmuje lekarz sprawujący opiekę nad pacjentem w szpitalu albo izolatorium albo lekarz podstawowej opieki zdrowotnej w przypadku pacjenta objętego izolacją domową.

Zgodnie z § 3a ust. 4 pkt 2 rozp. z 6.04.2020 r. w szczególnych sytuacjach zakończenie izolacji może nastąpić po uzyskaniu dwukrotnie ujemnego wyniku testu w kierunku SARS-CoV-2 z próbek pobranych w odstępach co najmniej 24-godzinnych, niezależnie od liczby dni, które upłynęły od ostatniego dodatniego wyniku i od rodzaju objawów klinicznych. Taka możliwość przysługuje m.in. osobom wykonującym zawód medyczny lub osobom sprawującym opiekę nad osobami przebywającymi w domach pomocy społecznej.

Analogicznie do postępowania w przypadku kwarantanny, pracodawca – na podstawie decyzji państwowego powiatowego inspektora sanitarnego o skierowaniu pracownika na izolację – ma obowiązek uznać w takim przypadku nieobecność pracownika za usprawiedliwioną zgodnie z § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 1632). Ponadto, w okresie nieobecności w pracy pracownikowi przysługiwać będzie zasiłek chorobowy zgodnie z art. 6 ust 2 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645).

W myśl art. 15 uzzzn ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. poz. 1842 z późn. zm.) wobec osoby naruszającej obowiązek hospitalizacji, kwarantanny lub izolacji w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem lub zwalczaniem COVID-19, nałożonego przez właściwy organ lub wynikającego z przepisów prawa, państwowy powiatowy inspektor sanitarny nakłada na osobę naruszającą taki obowiązek, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną w kwocie do 30 000 zł. Stwierdzenie naruszenia ww. obowiązku może nastąpić w szczególności na podstawie ustaleń Policji.

Ponadto niestosowanie się do decyzji nakładającej obowiązek poddania się kwarantannie lub izolacji może na podstawie art. 116 § 1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 821 z późn. zm.) generować odpowiedzialność za wykroczenie polegające na nieprzestrzeganiu nakazów lub zakazów o zapobieganiu chorobom zakaźnym. W przypadku wykroczenia maksymalna wysokość grzywny wynosi – 5000 zł.

Podsumowanie

Podsumowując, zarówno kwarantanna, jak i izolacja są stosowane w celu zatrzymania transmisji wirusa i mają charakter czasowy. Kwarantanna jest stosowana wobec osoby zdrowej, która m.in. miała kontakt z osobą zakażoną, natomiast izolację stosuje się wobec osoby z dodatnim wynikiem testu na obecność SARS-CoV-2. Jeśli w trakcie kwarantanny okaże się, że osoba jej podlegająca choruje na COVID-19, zastosowany instrument ustawowy ulega zmianie i od momentu potwierdzenia zakażenia wobec chorego stosowana jest izolacja.